WASP-43b’yi alevli sıcaklıklar ve süpersonik rüzgarlar yönetiyor.
NASA’nın James Webb Uzay Teleskobu yalnızca evrenimizin en ayrıntılı görüntülerinden bazılarını yakalamakla kalmıyor, aynı zamanda uluslararası bir gökbilimci ekibinin Dünya’dan trilyonlarca mil uzaktaki gezegenlerin hava durumunu belirlemesine de yardımcı oluyor. Son konuğu WASP-43b, kulağa son derece ağır metal gibi gelen isminin hakkını veriyor gibi görünüyor.
Gökbilimciler WASP-43b’yi 2011 yılında keşfettiler, ancak başlangıçta sadece Hubble ve artık emekli olan Spitzer uzay teleskoplarını kullanarak potansiyel koşullarının bir kısmını değerlendirebildiler. Yapılan ölçümlere göre gezegen yıldızının yörüngesinde sadece 1,3 milyon mil uzaklıkta dönüyor. Karşılaştırma yapmak gerekirse, bu Merkür’ü Güneş’ten ayıran mesafenin 1/25’i bile değil. WASP-43b ayrıca yörüngesinde gelgitsel olarak kilitlenmiş durumda, yani bir tarafı her zaman yıldızına bakarken diğer yarısı sürekli karanlıkta kalıyor.
Ancak 280 ışık yılı uzaklıkta ve yıldızıyla neredeyse yüz yüze olan WASP-43b’yi teleskoplarla net bir şekilde görmek zordur. Daha iyi bir görünüm elde etmek için uzmanlar, 24 saat boyunca her 10 saniyede bir WASP-43 sistemi tarafından yayılan parlaklıktaki son derece küçük dalgalanmaları ölçmek için JWST’nin Orta Kızılötesi Enstrümanını (MIRI) kullandılar.
“Bütün bir yörünge boyunca gözlem yaparak, gezegenin farklı taraflarının görüş alanına döndükçe sıcaklığını hesaplayabildik. Bu sayede, gezegen genelinde kabaca bir sıcaklık haritası oluşturabildik” diyen Bay Area Çevre Araştırma Enstitüsü’nde araştırmacı olan ve dün Nature Astronomy dergisinde yayınlanan bir çalışmanın başyazarı Taylor Bell, Salı günkü duyuruda şunları söyledi
WASP-43b’nin gündüz tarafı ortalama 2.300 Fahrenheit dereceye ulaşırken, bu sıcaklıklardan bazıları demiri dövmeye yetecek kadar yüksek. Gece tarafı daha düşük 1.100 Fahrenheit derece olsa da, bu yine de alüminyumun erime noktasından sadece 120 derece eksiktir.
MIRI’nin geniş spektrumlu orta kızılötesi ışık verileri, ek teleskop okumaları ve 3D iklim modellemesi ile birlikte gökbilimcilerin gezegenin etrafındaki su buharı seviyelerini ölçmelerine de olanak sağladı. Bu bilgiler sayesinde ekip, WASP-43b’nin kalınlık ve yükseklik gibi bulut özelliklerini daha iyi hesaplayabildi.
Işık verileri ayrıca gaz devinin atmosferik koşullarıyla ilgili çarpıcı bir şeyi de ortaya çıkardı: gökbilimcilerin daha önce en azından gece tarafında tespit edilebileceğini varsaydıkları metan eksikliği. Bu gerçek, WASP-43b boyunca rutin olarak saatte yaklaşık 5.000 mil hızla esen ekvator rüzgarlarının, tespit edilebilir düzeyde metan üretmek için gerekli kimyasal reaksiyonları önleyecek kadar hızlı olması gerektiği anlamına geliyor.
“Hubble ile gündüz tarafında su buharı olduğunu açıkça görebiliyorduk. Hem Hubble hem de Spitzer gece tarafında bulutlar olabileceğini düşündürüyordu,” diyor Bell Salı günü. “Ancak Webb’in sıcaklık, bulut örtüsü, rüzgârlar ve gezegenin etrafındaki daha ayrıntılı atmosferik bileşimi gerçekten haritalamaya başlamak için daha hassas ölçümlere ihtiyacımız vardı.”
*Bu yazı JWST measures ‘Hot Jupiter,’ a distant exoplanet hot enough to forge ironJWST measures ‘Hot Jupiter,’ a distant exoplanet hot enough to forge iron başlıklı yazıdan çevrilmiştir.
