TU Wien’de (Viyana) geliştirilen bir yapay zeka, kan zehirlenmesi durumlarında uygun tedavi adımlarını öneriyor. Bilgisayar bu konuda insanları zaten geride bıraktı.
Gelecekte yapay zeka tıpta önemli bir rol oynayacaktır. Teşhis alanında halihazırda başarılı testler gerçekleştirilmiştir: örneğin, bilgisayar görüntüleri patolojik değişiklikler gösterip göstermediklerine göre büyük bir doğrulukla kategorize etmeyi öğrenebilir. Ancak, hastaların zamanla değişen koşullarını incelemek ve tedavi önerilerini hesaplamak için bir yapay zekayı eğitmek daha zordur – şimdi Viyana Tıp Üniversitesi ile işbirliği içinde TU Wien’de başarılan şey tam olarak budur.
Çeşitli hastanelerin yoğun bakım ünitelerinden elde edilen kapsamlı verilerin yardımıyla, sepsis nedeniyle yoğun bakıma ihtiyaç duyan kişilerin tedavisi için öneriler sunan bir yapay zeka geliştirildi. Analizler, yapay zekânın şimdiden insan kararlarının kalitesini aştığını gösteriyor. Ancak bu tür yöntemlerin hukuki boyutlarının da tartışılması artık önem taşıyor.
Mevcut verilerin en iyi şekilde kullanılması
“Bir yoğun bakım ünitesinde günün her saati çok sayıda farklı veri toplanır. Hastalar tıbbi olarak sürekli izlenir. Bu verilerin eskisinden daha iyi kullanılıp kullanılamayacağını araştırmak istedik,” diyor TU Wien (Viyana) Analiz ve Bilimsel Hesaplama Enstitüsü’nden Profesör Clemens Heitzinger. Heitzinger aynı zamanda TU Wien’deki fakülteler arası “Yapay Zeka ve Makine Öğrenimi Merkezi “nin (CAIML) Eş Direktörüdür.
Sağlık personeli kararlarını sağlam temellere dayanan kurallara göre verir. Çoğu zaman, en iyi bakımı sağlamak için hangi parametreleri dikkate almaları gerektiğini çok iyi bilirler. Ancak bilgisayar bir insandan çok daha fazla parametreyi kolaylıkla hesaba katabilir ve bazı durumlarda bu daha da iyi kararlar alınmasını sağlayabilir.
Planlama ajanı olarak bilgisayar
Clemens Heitzinger, “Projemizde, takviyeli öğrenme adı verilen bir tür makine öğrenimi kullandık” diyor. “Bu sadece basit bir kategorizasyonla ilgili değil – örneğin, çok sayıda görüntüyü bir tümör gösteren ve göstermeyenler olarak ayırmak – ama zamansal olarak değişen bir ilerlemeyle, belirli bir hastanın muhtemelen geçeceği gelişimle ilgili. Matematiksel olarak bu oldukça farklı bir şeydir. Tıp alanında bu konuda çok az araştırma yapılmıştır.”
Bilgisayar kendi kararlarını veren bir ajan haline geliyor: hasta iyiyse bilgisayar “ödüllendiriliyor”. Eğer hastanın durumu kötüleşir ya da ölüm gerçekleşirse, bilgisayar “cezalandırılır”. Bilgisayar programı, eylemlerde bulunarak sanal “ödülünü” en üst düzeye çıkarma görevine sahiptir. Bu şekilde, kapsamlı tıbbi veriler, özellikle yüksek başarı olasılığına ulaşan bir stratejiyi otomatik olarak belirlemek için kullanılabilir.
Şimdiden bir insandan daha iyi
Viyana Tıp Üniversitesi’nden Profesör Oliver Kimberger, “Sepsis, yoğun bakım tıbbında en yaygın ölüm nedenlerinden biridir ve erken teşhis ve tedavi hastanın hayatta kalması için çok önemli olduğundan doktorlar ve hastaneler için büyük bir zorluk teşkil etmektedir” diyor. “Şimdiye kadar bu alanda çok az tıbbi atılım yapıldı, bu da yeni tedavi ve yaklaşım arayışlarını daha da acil hale getiriyor. Bu nedenle, yapay zekanın burada tıbbi bakımın iyileştirilmesine ne ölçüde katkıda bulunabileceğini araştırmak özellikle ilginç. Makine öğrenimi modellerini ve diğer yapay zekâ teknolojilerini kullanmak, sepsisin teşhis ve tedavisini iyileştirmek için bir fırsattır ve sonuçta hastanın hayatta kalma şansını artırır.”
Analizler, yapay zeka yeteneklerinin halihazırda insanlardan daha iyi performans gösterdiğini ortaya koyuyor: “Tedavi oranları artık bir YZ stratejisi ile tamamen insan kararlarına göre daha yüksek. Çalışmalarımızdan birinde, 90 günlük mortalite açısından tedavi oranı yaklaşık %3 artarak yaklaşık %88’e yükseldi,” diyor Clemens Heitzinger.
Elbette bu, yoğun bakım ünitesindeki tıbbi kararların yalnızca bilgisayara bırakılması gerektiği anlamına gelmiyor. Ancak yapay zeka yatak başında ek bir cihaz olarak çalışabilir ve tıbbi personel ona danışabilir ve kendi değerlendirmelerini yapay zekanın önerileriyle karşılaştırabilir. Bu tür yapay zekalar eğitimde de son derece faydalı olabilir.
Yasal konular hakkında tartışma gereklidir
Clemens Heitzinger, “Ancak bu durum önemli soruları, özellikle de hukuki soruları gündeme getiriyor” diyor. “Muhtemelen akla ilk olarak yapay zeka tarafından yapılan herhangi bir hatadan kimin sorumlu tutulacağı sorusu geliyor. Ancak bunun tersi bir sorun da var: Ya yapay zeka doğru kararı verdiyse ama insan farklı bir tedavi seçeneği seçtiyse ve bunun sonucunda hasta zarar gördüyse?” O zaman doktor, yapay zekaya güvenmenin daha iyi olacağı, çünkü yapay zekanın büyük bir deneyim zenginliğine sahip olduğu suçlamasıyla karşı karşıya kalır mı? Yoksa bilgisayarın tavsiyelerini her zaman göz ardı etmek insanın hakkı mı olmalıdır?
Clemens Heitzinger, “Araştırma projesi şunu gösteriyor: Yapay zeka, günümüz teknolojisiyle klinik uygulamalarda zaten başarıyla kullanılabilir – ancak sosyal çerçeve ve net yasal kurallar hakkında bir tartışmaya hala acilen ihtiyaç var” diyor.
*Bu yazı Better than humans: Artificial intelligence in intensive care units başlıklı yazıdan çevrilmiştir.
