Ülkenin FIFA 2034 Dünya Kupası teklif kitabı son derece vahşi bir mimariye sahip.
Suudi Arabistan’ın tartışmalı çöl mega kenti projesi, yerden yaklaşık 1.150 metre yüksekte inşa edilecek bir futbol stadyumunu da içerecek – en azından 2034 FIFA Erkekler Dünya Kupası’na ev sahipliği yapmanın bir parçası olarak sunulan şey bu. Sadece Neom Stadyumu için değil, krallık genelinde 10 futbol sahası için yapılan iddialı planlar, ülkenin 31 Temmuz’da kamuoyuna açıklanan resmi “teklif kitabında” ayrıntılı olarak yer alıyor. Suudi Arabistan’ın FIFA’nın Ekim 2023 tarihine kadar teklif veren tek ülke olduğu düşünüldüğünde, fütüristik şehir manzarasının ilk 1,5 millik bölümünün bir parçası olarak en azından 46.000 kişi kapasiteli yapıya benzer bir şeyin o zamana kadar tamamlanmış olması muhtemel. Ancak stadyumun nasıl inşa edileceği ve bu süreçte kimlerin potansiyel olarak zarar göreceği henüz belli değil.
İlk olarak 2017 yılında tanıtılan Neom, başlangıçta ülkenin Kızıldeniz yakınlarındaki kuzeydoğu Tabuk vilayeti boyunca 106 mil boyunca uzanan doğrusal, çevre dostu bir akıllı şehir olarak tasarlandı. Benzeri görülmemiş tasarım taslakları, “The Line” (Hat) olarak adlandırılan ve tamamen yüksek, dıştan aynalı gökdelenlerle çevrili, toplumsal alanlar, yüksek hızlı tren hattı ve yüzen, yapay bir sanayi kompleksi adası içeren araçsız bir metropolü tasvir ediyordu. Ancak hemen ardından 1,5 trilyon dolara yükselen maliyet tahminleri, inşaat gecikmeleri, kaynak israfı ve en rahatsız edici olanı da yerel Howeitat kabile köylülerinin ölümcül bir şekilde zorla yerlerinden edilmesiyle ilgili raporlar ortaya çıkmaya başladı. Suudi Arabistan, Neom’un 2030 yılına kadar 1,5 milyon kişiye ev sahipliği yapmasını planladığını açıklamış olsa da, Neom’un o tarihe kadar 1,5 millik bir alanda 300.000 kişiye ev sahipliği yapması bekleniyor. Bu arada Suudi Kraliyeti, insan hakları ihlalleri iddialarını ve Neom’a ilişkin planlarını büyük ölçüde küçülttüğüne dair söylentileri defalarca yalanladı.
Bu yalanlamanın bir parçası olarak, ülkenin 2034 FIFA Dünya Kupası’na ev sahipliği yapmak için sürdürdüğü teklifin konsept sanatında artık bir Neom Stadyumu ön planda ve merkezde yer alıyor. Taslaklar, ülkenin “dünyanın en farklı ve ikonik stadyumlarından biri… THE LINE [sic] içinde yer alıyor” şeklinde tanımladığı stadyumu gözler önüne seriyor. Neom Stadyumu’nun yerden 350 metre (1,149 feet) yüksekte yer alacağı ve çoğunlukla rüzgar ve güneş enerjisinden elde edilen yenilenebilir enerjiyle çalışacağı bildiriliyor. The Verge’ün 1 Ağustos’ta belirttiği gibi, stadyumun LED aydınlatmalı çatısı, ziyaretçilerin üzerinde “arı kovanı benzeri bir kurulum” için bir ayna oluşturan “kırılmış parçaları” andırıyor. Bu çokgen tema, ters çevrilmiş bir aynalı ekranlar şehri gibi görünen şeyin altında benzer şekilde köşeli bölümlere ayrılmış seyirci tribünleri ile stadyumun iç konsept sanatına kadar uzanıyor.
Neom Stadyumu, Suudi Arabistan’ın istediği gibi olması halinde inşa edilmesi önerilen tek yer olmaktan çok uzak. Riyad, Cidde, Al Khobar, Abha ve Neom’da bulunan diğer 10 potansiyel spor alanının her biri, Prens Muhammed bin Salman Stadyumu’nun teknik renkli monolitik kompleksinden Yeni Murabba Stadyumu’nun çölden esinlenen mimarisine kadar Blade Runner veya Dune’dan fırlamış bir şeyi andırıyor.
Ancak bu stadyumlardan herhangi birinin nihai olarak neye benzeyeceğini kimse tahmin edemez, ancak devam eden Neom sıkıntıları göz önüne alındığında, bu görselleri bir tuz tanesi ile almak muhtemelen en iyisidir. Üstelik bu projeler, otoriter hükümetlerin uluslararası ilgi ve teveccüh kazanmak için büyük spor etkinliklerinden yararlanmasına atıfta bulunan bir terim olan sportswashing endişelerini hafifletmek için çok az şey yapıyor.
*Bu yazı Saudi Arabia wants to top its linear city with a sci-fi soccer stadium başlıklı yazıdan çevrilmiştir.
