Joby Aviation tarafından üretilen uçan araba benzeri bir dikey kalkış uçağı, hidrojen gücü kullanarak türünün ilk örneği olan 523 millik bir test uçuşunu tamamladı. Arkasında sadece su buharı izi bıraktığı bildirilen uçak, orta menzilli, bölgesel seyahatler için geleneksel gazla çalışan jetlere daha çevre dostu bir alternatif olarak sunuluyor. Hidrojen enerjisinin uzun vadede uygulanabilirliği konusunda soru işaretleri olsa da, test uçuşu mevcut elektrikle çalışan uçakların menzillerini etkili bir şekilde uzatmak için hidrojen yakıt hücreleriyle güçlendirilmesinin mümkün olduğunu kanıtlıyor.
Joby, dikey kalkış ve iniş araçları (VTOL’ler) etrafında bir hava taksi hizmeti yaratmaya çalışan birkaç şirketten biri. Joby şimdiye kadar, insanları ve ürünleri şehir içinde ya da büyük havaalanlarına taşımayı amaçlayan, yaklaşık 100 mil menzile sahip tamamen elektrikli batarya ile çalışan uçaklar yaratmaya odaklanmıştı. Yeni test uçuşu için Joby, bataryalı elektrikli uçaklarından birinin üretim öncesi prototipini aldı ve sıvı hidrojen yakıt tankı ve yakıt sistemi ile donattı. Modifiye edilmiş, hidrojenle çalışan VTOL, Marina, California üzerinde 523 millik bir uçuşu hiçbir uçuş emisyonu olmadan tamamlayabildi. İniş yaptığında, uçağın kalan hidrojen yakıt yükünün hala %10’u vardı.
Joby, 2022 yılında hidrojenle çalışan uçak girişimi H2Fly’ı satın alarak hidrojen enerjisini keşfetme sürecini hızlandırdı. Bu şirket geçen yıl sıvı hidrojenle çalışan bir elektrikli uçağın ilk pilotlu uçuşunu tamamladı. O zamandan bu yana, Kaliforniya’daki diğer iki girişim de pervaneli uçaklara güç sağlamak için hidrojen yakıt kaynaklarını başarıyla test etti. Bu firmalardan biri olan Universal Hydrogen’in yaklaşık 170 knot (195 mph.) hızla 10.000 feet yüksekliğe kadar uçtuğu bildirildi. Joby’nin test uçuşu ise hidrojen gücü kullanarak test uçuşunu tamamlayan VTOL tarzı bir uçağın bildirilen ilk örneği.
Joby CEO’su JoeBen Bevirt bir basın açıklamasında, “Hava yoluyla seyahat etmek insanlığın ilerlemesinin merkezinde yer alıyor, ancak bunu daha temiz hale getirmenin yollarını bulmamız gerekiyor” dedi. “Batarya-elektrikli hava taksimizin şehirlerde dolaşma şeklimizi temelden değiştirecek olmasıyla birlikte, şimdi de hidrojen-elektrikli uçak kullanarak bölgesel seyahati yeniden tanımlayabilecek bir teknoloji yığını oluşturuyor olmaktan heyecan duyuyoruz.
Hidrojen enerjisi emisyonları azaltabilir ve VTOL menzilini genişletebilir
Hidrojen daha önce otomobillerde, kamyonlarda ve hatta süper yatlarda potansiyel bir alternatif yakıt kaynağı olarak farklı derecelerde başarı ile araştırılmıştı. Özetle sistem, uçuş sırasında uçağın yakıt hücrelerini şarj edebilecek kimyasal bir reaksiyon oluşturmak için hidrojen kullanarak çalışıyor. Üretilen bu enerji daha sonra uçuş sırasında net sıfır emisyonla motora güç vermek ve pervaneleri döndürmek için kullanılabilir. Teknolojinin savunucuları, bunun genel ulaşım sektöründeki CO2 emisyonlarının azaltılmasına yardımcı olabileceğine inanıyor. Uluslararası Enerji Ajansı’na göre, dünya genelinde uçaklar 2022 yılında küresel CO2 emisyonlarının yaklaşık %2’sini oluşturuyor. Hava yolculuğunun Kovid-19 salgınının neden olduğu kısa süreli durgunluğun ardından toparlanmasıyla bu oranın önümüzdeki yıllarda artması bekleniyor.
Varsayılan çevresel faydaların yanı sıra hidrojen gücü, Joby’nin tamamen elektrikli VTOL serisi için menzil genişletici görevi de görebilir. Joby, hidrojen VTOL’lerinin Baltimore ile Boston veya Nashville ile New Orleans arasında yolcuları taşıyabileceği bir gelecek hayal ediyor. Teorik olarak hidrojenle çalışan uçak, elektrikli modeller için halihazırda inşa edilmekte olan temel altyapının çoğunu da kullanabilir.
Bevirt, “Pilli elektrikli uçaklarımızda tamamladığımız tasarım, test ve sertifikasyon çalışmalarının büyük çoğunluğu, hidrojen-elektrikli uçuşun ticarileştirilmesine yöneliktir” dedi. “Hizmette ayrıca pilli elektrikli uçaklarımızın ticari operasyonunu destekleyecek aynı iniş pistlerini, aynı operasyon ekibini ve Joby’nin ElevateOS yazılımını kullanabilmeyi umuyoruz.”
Hidrojen enerjisi sihirli bir değnek değil
Emisyon açısından bakıldığında tüm bunlar gerçek olamayacak kadar iyi geliyorsa bunun nedeni, gerçekte hâlâ öyle olmasıdır. Hidrojen enerjisinin üretimi hala elektrik veya fosil yakıt alternatiflerine göre çok daha pahalıdır. Ayrıca başlangıçta göründüğü kadar çevre dostu da değil. Hidrokarbon moleküllerinden hidrojeni serbest bırakmak için teknik olarak çeşitli enerji kaynakları kullanılabilse de, şu anda ABD’de üretilen hidrojenin yaklaşık %95’i, kendisi de önemli bir CO2 emisyonu kaynağı olan doğal gaz kullanılarak üretiliyor. Yenilenebilir kaynaklardan elde edilen sözde “yeşil hidrojen” nispeten nadir olmaya devam ediyor ancak bu durum, yeni hidrojen merkez merkezlerine 7 milyar dolar enjekte etmeyi amaçlayan Biden Yönetimi girişimi sayesinde değişebilir. Yakın zamana kadar boş bir bilim kurgu hayali olarak değerlendirilen hidrojen enerjisi, gerçeğe giderek yaklaşıyor.
Hidrojen aynı zamanda hava yolculuğu endüstrisi tarafından araştırılan birçok alternatif ve seçenekten sadece bir tanesidir. Elysian gibi uçak girişimleri, 90 yolcuyu yeniden şarj etmeden 500 mil kadar uzağa taşıyabileceğini umdukları elektrikle çalışan bir yolcu uçağı geliştirmek için pil teknolojisindeki ilerlemelere güveniyor. Jet Blue, Virgin Atlantic ve diğer uçak şirketleri aynı zamanda fosil yakıtlar yerine hammaddeler, atık ürünler ve diğer yenilenebilir başlangıç malzemelerini kullanacak olan “sürdürülebilir jet yakıtı”na da yatırım yapıyor. Özellikle yolcuların yakın zamanda genel hava yolculuğunda azalmaya dair herhangi bir işaret göstermemesi nedeniyle, uçaklarla ilgili karbon emisyonlarının önümüzdeki yıllarda artmasını önlemek için tüm bu alternatiflerin bir karışımına muhtemelen ihtiyaç duyulacaktır.
*Bu yazı A hydrogen-powered air taxi flew 523 miles emitting only water vapor başlıklı yazıdan çevrilmiştir.
